Комсомольски районӗнче пурӑнакансем «Халӑх ревизорне» Григорий Данилова ҫӑхав янӑ. Ҫынсене экологи ыйтӑвӗ пӑшӑрхантарать. Вӗсем ҫуртсен ҫывӑхӗнче купаланнӑ свалкӑна пуҫтарма ыйтаҫҫӗ. Унта ҫӳп-ҫап кӑна мар, чӗрчун виллисем те выртаҫҫӗ-мӗн.
Свалка ҫывӑхӗнче шӑршӑ тӑрать. Ҫитменнине, ӑпӑр-тапӑр ҫывӑхри юханшыва кӗрет.
Шупашкарта пурӑнакан Виталий Жернаков каланӑ тӑрӑх, Комсомольски ялне кӗнӗ ҫӗрте ирӗк ыйтмасӑр йӗркеленӗ ҫуп-ҫап купи тӳрех куҫа тӑрӑнать. Унта темӗн те пӗр тӑкаҫҫӗ. «2014 ҫулта республика ку свалкӑна пӗтермешкӗн укҫа-тенкӗ уйӑрмаллаччӗ. Анчах икӗ ҫул иртрӗ — нимӗн те улшӑнмарӗ», — тенӗ Виталий.
«Халӑх фрончӗ» Григорий Данилов вырӑна тухнӑ. Вӑл ҫынсемпе курнӑҫнӑ, район администрацийӗн пуҫлӑхӗпе калаҫма хӑтланнӑ. Анчах Алексей Самаркин калаҫас темен, ыйтусене хуравламан. Пуҫлӑх видеокамерӑна илме каланӑ, полицие чӗннӗ те ӗҫ пӳлӗмӗнчен тухса тарнӑ.
Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗн Республикӑри халӑх пултарулӑх центрӗ «Пирӗн ҫӗрӗн ҫыннисем» республикӑри конкурса пӗтӗмлетнӗ.
Ӑмӑрту нарӑс уйӑхӗнчен пуҫласа ака уйӑхӗччен тӑсӑлнӑ. Унта фото- тата видеоматериалсене йышӑннӑ.
Хӑйсен пултарулӑхне кӑтартас шухӑшлисем 35-ӗн тупӑннӑ. Ӗҫсене Элӗк, Куславкка, Комсомольски, Красноармейски, Муркаш, Шупашкар, Етӗрне, Елчӗк, Тӑвай районӗсенчен тата Канашпа Шупашкар хулинчен ҫитернӗ.
«Чи лайӑх сӑнӳкерчӗк» номинацире пӗрремӗш вырӑна Комсомольски районӗнчи Элпуҫӗнчи культура ҫурчӗн заведующийӗ Елена Комиссарова йышӑннӑ, иккӗмӗш вырӑна Етӗрне районӗнчи Кӑкшӑмри Елена Шарова тухнӑ,
виҫҫӗмӗшӗнче — Шупашкар районӗнчи Тренккассинчи Валентина Егорова тата Тӑвай районӗнчи Кивӗ Элпуҫӗнчи Антонина Ефимова.
«Чи лайӑх видео тата фильм» номинацире пӗрремӗш степеньлӗ диплома Элӗк районӗнчи Алена Судмана тивӗҫнӗ, иккӗмӗш степеньли — Канаш хулинчи 7-мӗш вӑтам шкулти 2-мӗш класра вӗренекен Яна Чернован, 3-мӗш степеньли — Муркашри вӑтам шкулти вырӑс чӗлхи вӗрентекен Наталия Ястребован.
Ку – черетлӗ ултав. Хӗрарӑм хӑйӗн банк карттин реквизичӗсене пӗлтерсен укҫасӑр тӑрса юлнӑ.
Ҫак хӗрарӑм Комсомольски районӗнече пурӑнать. Вӑл ҫу уйӑхӗн 12-мӗшӗнче картта ҫинчен укҫа ҫухални пирки полицие пӗлтернӗ. 35 ҫулти хӗрарӑм каланӑ тӑрӑх, нумаях пулмасть ун патне палламан ҫын шӑнкӑравланӑ. Банк ӗҫченӗ тесе паллаштарнӑскер реквизитсене калама ыйтнӑ.
Хӗрарӑмӑн счечӗ ҫинче 82 пин тенкӗ ытла пулнӑ. Реквизитсене пӗлтернӗ хыҫҫӑн укҫа-тенкӗ тӑрук ҫухалнӑ. Халӗ ку тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарас ыйтӑва пӑхса тухаҫҫӗ. Ултавҫӑ кам иккенне палӑртас енӗпе ӗҫлеҫҫӗ халӗ.
Ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче 14 сехетре Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Чӑваш Енӗн халӑх поэчӗн Валерий Туркайӑн пултарулӑх каҫӗ иртмелле. Кун пирки республикӑн Культура министерстви хыпарлать. Наци вулавӑшӗнчи пултарулӑх каҫне поэтӑн 55 ҫулхи юбилейне халалланӑ.
Культура министерстви Валерий Туркай ятне республика тулашӗнче те пӗлнине каланӑ май ӑна Тутарстанра, Пушкӑртстанра, Мари Элте, Мӑкшӑ Республикинче тата ытти регионта кӑна мар, ҫӗршыв тулашӗнче те юратнине тата сума сунине пӗлтерет.
Чӑваш халӑх поэчӗ Валерий Туркай Комсомольски районӗнчи Хырай Ӗнел ялӗнче ҫуралнӑ. Пӗрремӗш сӑввисене вӑл унти район хаҫатӗнче кун ҫути кӑтартнӑ. Унӑн сӑвӑ пуххисен хушшинче — «Ҫӑлкуҫ ҫути», «Шурӑ фарфӑр чашӑкӗ», «Турӑ питӗнчи куҫҫуль», «Пурӑнатпӑр-ха!» тата ыттисем. Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче унӑн пьеси тӑрӑх «Телейпе юнашар», Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче «Каҫар мана», «Ӑҫта эс, ҫӑлӑнӑҫ?» спектакльсем лартнӑ.
Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче «Пӗтӗм чӑвашсен диктанчӗ» акци иртнӗ. Кӑҫалхипе вӑл тӑваттӑмӗш хут йӗркеленнӗ.
Кӑҫал диктанта Александр Артемьевӑн «Ҫӑкӑр хакӗ» хайлавӗн сыпӑкӗ тӑрӑх ҫыртарнӑ. Шупашкарта тӑватӑ вырӑнта диктант ҫырнӑ. Акцие шкул ачисем, журналистсем, вӗрентекенсем, студентсем, артистсем, вулавӑш ӗҫченӗсем, чиновниксем тата ыттисем хутшӑннӑ.
Шупашкарта диктанта 335 ҫын ҫырнӑ, Ҫӗнӗ Шупашкарта – 355 ҫын. Районсем те хастарлӑхӗпе палӑрнӑ. Патӑрьел районӗнче 592 ҫын пӗлӗвне тӗрӗсленӗ, Комсомольски районӗнче 426-ӑн алла ручка тытнӑ, Шупашкар районӗнче 695 ҫын диктант ҫырнӑ.
Акцие ака уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пӗтӗмлетӗҫ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал акцие 6 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Пӗлтӗр — 4 305, 2014 ҫулта — 3 700, 2013 ҫулта — 2 300 ҫын диктант ҫырнӑ.
Аса илтерер: акцие «Хыпар» хаҫат, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ, И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ, И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ, ЧР Вӗренӳ институчӗ, Чӑваш наци телекуравӗ, Чӑваш наци радиовӗ йӗркелет.
«Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» ятпа ирттернӗ видесӑвӑсен конкурсра мала тухнисене палӑртнӑ. Кун пирки «Шкулта» интернет-журнал пӗлтерет. Хаклавҫӑсен йышӗ пӗчӗк мар пулнӑ — пурӗ 13 ҫын. Вӗсен ӗҫне пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн мала ҫак ачасем тухнӑ:
«Пукан ҫинче» номинацире (кунта чи кӗҫӗннисем пулчӗҫ) Вӑрмар районӗнчи Чулкаҫри тӗп шкул ҫумӗнчи ача пахчине ҫӳрекен Софья Моисеева тухнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Татьяна Патшинӑпа Мария Лотова йышӑннӑ. Ҫавӑн пекех палӑрнӑ: Арина Емельянова, Ева Сорокина тата Макар Иванов.
«Пукане» номинацире 4 ҫул ҫурӑран аслӑрах шкул ҫулне ҫитмен хӗрачасем тупӑшрӗҫ. Чи маттурри Комсомольски районӗнчи 2-мӗш ача пахчине ҫӳрекен Мария Николаева пулчӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Ульяна Шашковӑпа Анна Михайлова йышӑнчӗҫ. Анна — Пушкӑрт Республикинчен. Ҫавӑн пекех палӑрчӗҫ: Ульяна Альгеева, Юлия Маркова, Марина Алексеева.
«Шӗвӗркке» номинаци «Пукане» пеккиех, анчах арҫын ачасем валли. Кунта мала Шупашкарти 112-мӗш ача пахчине ҫӳрекен Даниил Афанасьев тухрӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Владимир Яковлевпа Сергей Лукианов йышӑнчӗҫ.
Паян Федерацин миграци службин республикӑри Управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумне Александр Медведева юлашки ҫула ӑсатнӑ.
Улттӑмӗш теҫеткепе пыракан Александр Иванович ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче яланлӑхах куҫ хупнӑ. Хӑй вӑл Комсомольски район ҫӗрӗ ҫинче ҫуралса ӳснӗскер пулнӑ.
Унӑн автобиографийӗнчи паллӑрах пулӑмсен шутне 1984-мӗш ҫулта И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнчен историпе общество пӗлевӗн преподавателӗ пулма вӗренсе тухнине кӗртме пулать.
1977-2000-мӗш ҫулсенче Александр Медведев ШӖМ тытӑмӗнче тӑрӑшнӑ май ертсе пыракан пукансене йышӑннӑ. 2012 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче ӑна Федерацин миграци службин республикӑри Управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ пулма шаннӑ.
Чӑваш халӑх поэчӗн Валерий Туркайӑн ятне Чӑвашнацителерадиокомпани эфирӗнче тата Чӑваш радиора асӑнма хушман. Кун пирки пире Валерий Владимирович хӑй шӑнкӑравласа пӗлтерчӗ.
Нумай пулмасть халӑх поэчӗн «Шулай яшим» сӑвӑсен пуххи тутарла тухнӑччӗ. Ҫакӑн пирки республикӑри радио эфирӗсенче Валерий Туркайпа интервьюсем тухмалла пулнӑ. Пӗри — «Атӑлпа Урал хушшинче» ярӑмра (ӑна Николай Мулянов илнӗ), тепри — Иван Перовпа хатӗрлени. Валерий Владимирович каласа панӑ тӑрӑх унӑн ятне эфирта асӑнассине Чӑваш Республикин информаци политикипе массӑллӑ коммуникаци министрӗ Иванов Александр Степанович чарнӑ. Ҫапла май ҫак интервьюсем эфира тухман. «Хура списока» поэт Михаил Игнатьева критикленӗшӗн лекнӗ тесе сӑлтавлаҫҫӗ.
Валерий Туркай 1961 ҫулта Комсомольски районӗнчи Хырай Ӗнел ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ ыр кӑмӑллӑх фончӗн директорӗ. Валери Туркай Владимир Путинӑн шаннӑ ҫынни шутланать.
ЧР Ӗҫлевпе социаллӑ хӳтлӗх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енре ӗҫсӗррисен йышӗ — 1 процент.
Эрнесерен ирттерекен мониторингра палӑртнӑ тӑрӑх, республикӑра 6111 ӗҫсӗр ҫынна официаллӑ мелпе регистрациленӗ. Ӗҫсӗрлӗх, ӗҫлекенсен йышӗпе танлаштарсан, 0,91 процент.
Ӗҫсӗррисен йышӗ Ҫӗрпӳ районӗнче (0,22 процент), Муркашра (0,29 процент) тата Комсомольскинче (0,33 процент) нумайрах. 7733 ҫын тулли мар ӗҫ кунӗпе тӑрӑшать.
ЧР Ӗҫлев тата социаллӑ хӳтлӗх министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑра 12471 ваканси пур. Пушӑ вырӑнсем пирки 1769 ӗҫпе тивӗҫтерекен организаци пӗлтернӗ.
Ака уйӑхӗнче йӑлана кӗнӗ наци кӗнекин фестивалӗ иртӗ. «Кӗнеке урлӑ – халӑхсен килӗштерӗвӗ патне» ятлӑскере ЧР Культура министерстви, ЧР Наци вулавӑшӗ йӗркелет.
10 ҫул ытла иртекен фестивале ҫынсене наци литературипе туслаштарас тӗллевпе йӗркелеҫҫӗ. Тӗп мероприятисем ака уйӑхӗн 6-30-мӗшӗсенче Элӗк, Муркаш, Елчӗк районӗсенче иртӗҫ.
Вырӑс, тутар, чӑваш тата ӑслӑлӑх кӗнекисене халалланӑ кунсене те йӗркелӗҫ. Муркашсем Чӑваш халӑх поэчӗпе Юрий Сементерпе, Улькка Эльменӗпе тӗл пулӗҫ. Елчӗксем вара Лидия Филиппова журналист-публицистпа курнӑҫӗҫ. Элӗк, Комсомольски, Елчӗк районӗсенче халӑх академикӗ Станислав Отрыванов тата Улькка Эльменӗ ҫитӗҫ.
Фестиваль кунӗсенче ЧР наци вулавашӗнче «Чӑваш Ен литератури» тата «Юхма Мишшин пултарулӑх еткерӗ» кӗнеке куравӗсем ӗҫлӗҫ. «Наци культурисен сӑррисем» куравра вара республикӑра пурӑнакан халӑхсен культурипе паллашма май пулӗ. Вулавӑшра 400 ытла мероприяти ирттерме палӑртнӑ.
+0.3 °C